  |
| Autor: UNIGYP |
Zdrowe, bo gipsowe
Gips to materiał naturalny. Nie zawiera szkodliwych substancji. Wykończone nim ściany oddychają. Pochłaniają też nadmiar wilgoci z otoczenia, by oddać tę nadwyżkę, gdy zrobi się sucho. Stwarza to w pomieszczeniach przyjazny człowiekowi mikroklimat.
Dwa kartony z rdzeniem
Typowe płyty gipsowo-kartonowe zbudowane są z rdzenia gipsowego oklejonego obustronnie kartonem. Konstrukcja taka sprawia, że są stosunkowo lekkie, gładkie i sztywne. Łatwo też dają się ciąć. Wystarczy do tego piła lub nawet zwykły nóż. Po ułożeniu można je malować, tapetować lub naklejać na nie płytki ceramiczne. Są niepalne.
Uwaga! Niektórzy producenci, zamiast kartonem, oklejają pewne rodzaje swoich płyt włóknem szklanym. Osiągają one w ten sposób lepszą elastyczność i większą wytrzymałość ogniową.
Szare i kolorowe
Płyty gipsowo-kartonowe produkowane są w różnych wariantach. Oprócz zwykłych na rynku są i takie, które mają podwyższoną odporność na ogień lub lepiej znoszą działanie wilgoci. Kolor ich kartonu może być różny w zależności od tego, jakie mają cechy. Płyty takie mogą być też oznakowane stemplem w odpowiednim kolorze.
Płyty szare. Są to tradycyjne płyty gipsowo-kartonowe do wykańczania wnętrz i zabudowy pomieszczeń. Różnią się między sobą grubością (9,5-12,5 mm) i długością (2500-3000 mm). Ich szerokość jest standardowa i wynosi 1200 mm. Nie są wystarczająco odporne na wilgoć, by można je było stosować w kuchniach, pralniach czy łazienkach. Można je układać w pomieszczeniach o maksymalnej wilgotności 70%.
Płyty zielone. Są zaimpregnowane środkiem hydrofobowym, dzięki któremu nie pochłaniają tyle wilgoci co inne płyty. Płyty wodoodporne nadają się do pomieszczeń, w których wilgotność powietrza sięga 85%. Ta nie może jednak utrzymywać się dłużej niż dziesięć godzin.
Płyty czerwone. Kolor czerwony oznacza, że płyta ma właściwości ogniochronne. Zawdzięcza je temu, że w rdzeń gipsowy wbudowana jest siatka z włókna szklanego lub gips zmieszany jest z pokrojonym włóknem szklanym. Podczas pożaru tradycyjna płyta gipsowo-kartonowa rozsypałaby się już po 15-30 min. W płytach czerwonych włókno przez dłuższy czas utrzyma gips w stanie nienaruszonym. O ochronie przeciwogniowej decydują jednak nie same płyty, ale cała ściana zrobiona z nich lub nimi pokryta. Ważna jest konstrukcja, liczba warstw płyt ogniochronnych i szczelność ich połączeń. Prawidłowo zaprojektowana i wykonana przegroda pokryta takimi płytami powinna wytrzymać w stanie nienaruszonym pożar trwający dwie godziny.
Płyty „kompakt”. W ofercie producentów płyt gipsowo-kartonowych znaleźć można również płyty, które łączą w sobie cechy płyt ogniochronnych i wodoodpornych. Nazywane są „kompakt”. Mają rdzeń z włókna szklanego i są zaimpregnowane. Nie wyróżnia ich inny kolor.
Płyty niestandardowe
Oprócz tradycyjnych płyt gipsowo-kartonowych przeznaczonych do budowy lekkich ścianek działowych i wykańczania ścian produkowane są również płyty niestandardowe. Mają one inną budowę lub inne wymiary niż płyty standardowe.
Płyty małe. Są to zwykłe płyty gipsowo-kartonowe, które poza rozmiarem mają niezmienione wszystkie pozostałe parametry. Z racji swej wielkości są lżejsze i wygodniejsze do transportowania. Można je przewozić każdym samochodem mającym duży bagażnik. Płyty te również mogą być ogniochronne i wodoodporne.
Płyty grube. Zwyczajne płyty gipsowo-kartonowe nie są odporne na uderzenia twardymi przedmiotami. W pomieszczeniach, w których ściany narażone są na takie uszkodzenia (korytarze, klatki schodowe), stosuje się płyty grubsze (15-25 mm). Płyty takie dobrze sprawdzają się jako podkład pod płytki ceramiczne. Ze względu na grubość są one wykorzystywane również do obudowywania ścian pełniących funkcję barier przeciwpożarowych. Produkowane są też grube płyty wysoce ogniochronne. Ich powierzchnia jest laminowana welonem z włókna szklanego, a do gipsu dodana jest niewielka ilość włókien celulozowych.
Płyty białe. Karton tych płyt jest fabrycznie obustronnie zagruntowany. Dzięki temu po ich ułożeniu i zaszpachlowaniu połączeń od razu można przystąpić do malowania. Zwykłe płyty trzeba przedtem pokryć środkiem gruntującym. Oprócz płyt gipsowo-kartonowych zagruntowanych jeszcze tylko płyty gipsowo-włóknowe można malować lub tapetować tuż po ułożeniu.
Płyty termoizolacyjne. Są one zespolone z materiałem ociepleniowym, najczęściej ze styropianem lub z wełną mineralną. Płyty takie przeznaczone są do docieplania ścian wewnętrznych i stropów.
 | |  |
| Płyty gipsowo-kartonowe i gipsowo-włóknowe można ciąć zwykłym nożem. Autor: FELS WERKE | | Płytami zwykłymi można wykańczać ściany i sufity pomieszczeń, płyty ogniochronne nadają się między innymi do obudowywania kominków. Autor: KNAUF |
Płyty z włóknami
Oprócz płyt gipsowo-kartonowych produkowane są płyty mające podobne zastosowania, lecz różniące się budową. Płyty gipsowo-włóknowe, bo o nich mowa, są wykonane z masy gipsowej połączonej z włóknami celulozowymi. Oba składniki są zmieszane i sprasowane pod ciśnieniem.
Nie mają oklein kartonowych. Niektóre z nich zbudowane są z rdzenia gipsowego oklejonego obustronnie płytami gipsowo-włóknowymi. Są twarde, ogniochronne i dobrze znoszą działanie wilgoci. Te same płyty gipsowo-włóknowe mogą być więc stosowane we wszystkich pomieszczeniach. Płyty gipsowo-włóknowe mogą być zespolone z materiałem termoizolacyjnym. Nadają się wówczas do docieplania ścian od wewnątrz. Płyty gipsowo-włóknowe są mocniejsze od gipsowo-kartonowych, ale lepsze parametry pociągają za sobą wyższą cenę.
Uwaga! Płyty gipsowo-włóknowe można stosować także na poszycia zewnętrzne w domach szkieletowych. Muszą jednak być wówczas osłonięte na przykład oblicówką drewnianą lub winylową.
 | |  | |  |
| W łazienkach, pralniach i toaletach stosuje się płyty wodoodporne. Autor: KNAUF | | Płyty małe mają długość 130-240 cm i szerokość 60-90 cm. Autor: KNAUF | | Płyty białe od razu po ułożeniu nadają się do malowania. Autor: LAFARGE NIDA GIPS |
Suchy tynk na plackach lub stelażu
Z płyt gipsowo-kartonowych i gipsowo-włóknowych wykonuje się najczęściej tak zwany suchy tynk. Wykańcza się nimi ściany murowane, tak by były równe i można je było pomalować lub położyć na nich tapetę. Najprościej nakleić płyty na ścianę za pomocą placków specjalnego kleju gipsowego.
Jeśli się chce obudować bardzo nierówną ścianę lub ukryć pod płytami przewody instalacyjne, wyciszyć ją albo ocieplić, na ścianie wykonuje się specjalny stelaż i przykręca do niego płyty. Stelaż buduje się z drewna bądź profili stalowych. Ruszt taki można także przymocować do sufitu i umieścić na nim płyty. To jedyny sposób na wykończenie płytami sufitu. Metoda „na placki” jest w tym przypadku niedopuszczalna.
Płytami wykańcza się również skosy poddaszy. Mocuje się je wówczas do drewnianego lub stalowego rusztu przybitego albo przykręconego do więźby dachowej. Płyty są także podstawowym materiałem wykończeniowym stosowanym w domach szkieletowych.
Uwaga! Płyty gipsowo-włóknowe na poddaszu mogą być mocowane bezpośrednio do elementów konstrukcji dachowej.
Ściany z płyt
Płyty gipsowo-kartonowe i gipsowo-włóknowe to również dobry materiał do budowy lekkich ścian działowych. Dzięki nim można swobodnie kształtować układ pomieszczeń. Z profili metalowych lub drewna buduje się konstrukcję ściany i przykręca do niej płyty. Między płytami można umieścić materiał termoizolacyjny (zwykle wełnę mineralną), który będzie wygłuszał hałas. Zaletą takich ścianek jest to, że w razie potrzeby łatwo się je demontuje.
 | |  |
| Płyty można przylepiać do ścian na placki kleju gipsowego.... Autor: Jan Wajszczuk | | ...lub przykręcać do drewnianego lub stalowego rusztu. Autor: FELS WERKE |
 | |  |
| Z płyt można dobudować ściankę działową, której nie uwzględniał projekt. Autor: KNAUF | | Płyty gipsowo-włóknowe i gipsowo-kartonowe znakomicie nadają się do wykańczania poddaszy. Autor: FELS WERKE |
Niezbędne akcesoria
Do wykończenia lub wykonania ścian z płyt gipsowo-kartonowych bądź gipsowo-włóknowych potrzebne są dodatkowe materiały:
- klej gipsowy – do przyklejania płyt do ścian;
- taśma lub siatka wzmacniająca – do wzmacniania połączeń płyt. Zapobiegają one powstawaniu w tych miejscach pęknięć. Nie trzeba ich stosować w przypadku płyt gipsowo-włóknowych. Taśmy produkuje się z papieru lub flizeliny, natomiast siatki – z włókna szklanego;
- masa szpachlowa – wypełnia się nią połączenia płyt i zamaskowuje łebki wkrętów;
- elementy stelażu – montuje się z nich ruszty do płyt. Zrobione są ze stali ocynkowanej;
- wkręty – za ich pomocą przytwierdza się płyty do ram stelażu. Wkręty do płyt gipsowych muszą być odporne na rdzę;
- preparat gruntujący – po ułożeniu płyt pokrywa się nim ich powierzchnię, jeśli mają być później pomalowane, wytapetowane lub oklejone płytkami ceramicznymi.
System, czyli wszystko na raz
Decydując się na wykończenie ścian, zabudowę wnętrza lub zrobienie sufitu podwieszanego, można skorzystać z opracowanych przez firmy systemów. Ich zaletą jest to, że producenci dobrali wszystkie potrzebne elementy do wykonania danej przebudowy i zgrupowali je w zestawy. Wybierając system, otrzymujemy potrzebny zestaw płyt, stelaże, szpachle, środki gruntujące i inne akcesoria oraz dokładną instrukcję opisującą, jak prawidłowo przeprowadzić poszczególne prace. Nie ma więc problemu z dobieraniem odpowiednich materiałów i ustalaniem potrzebnej ich ilości. Tworząc system, producenci zazwyczaj bowiem sprawdzają, jakie jest zużycie wszystkich materiałów, i podają to w instrukcji lub zamieszczają w niej schemat, według którego samemu można obliczyć to zużycie. Ważną zaletą systemów jest również to, że producenci otrzymują na nie aprobaty techniczne. Aprobata potwierdza, że wszystkie elementy systemu były przebadane pod kątem konkretnego zastosowania.
 | |  |
| Połączenia płyt zabezpiecza się siatką lub taśmą wzmacniającą... Autor: Jan Wajszczuk | | ...i wypełnia masą szpachlową. Autor: Jan Wajszczuk |
Krawędzie
Większość płyt gipsowo-kartonowych ma specjalnie wyprofilowane krawędzie. Zgodnie z normą oznaczone są KP, KS, KPOS, KPD. Producenci nadają im często własne nazwy: PRO, VARIO, VK, AS. Jedne umożliwiają wypełnienie połączeń masą szpachlową, inne zaś mają specjalne wgłębienia przystosowane do umieszczania w nich także siatki wzmacniającej. W przypadku profilowanych krawędzi nie ma obawy, że w miejscu styku płyt powstanie zgrubienie.
 |
| Połączenie płyt z wyprofilowaniem umożliwiającym wypełnienie go masą szpachlową. Autor: Agnieszka Sternicka , Marek Sternicki |
 |
| Połączenie płyt z wyprofilowaniem umożliwiającym wypełnienie go taśmą wzmacniającą i masą szpachlową. Autor: Agnieszka Sternicka , Marek Sternicki |
 |
| Połączenie niewyprofilowane. Autor: Agnieszka Sternicka , Marek Sternicki |
W miejscach, w których szpachlowanie połączeń jest niepotrzebne, bo i tak miejsca te nie będą widoczne, stosuje się płyty z prostymi krawędziami. Takie są między innymi płyty jastrychowe.
   |
| |
| |
| |
| |