Rekompensata nie pomniejsza ulgi. Sąd rozstrzygnął...

Osoby, które miały książeczki mieszkaniowe i nie wcześniej niż pięć lat temu pomniejszyły przysługującą im ulgę budowlaną o otrzymaną rekompensatę, mogą jeszcze starać się o zwrot nadpłaconego podatku.

Przypomnijmy, że zgodnie z art. 7 ust. 1 ustawy z 4 października 1991 r. o zmianie niektórych warunków przygotowania inwestycji budownictwa mieszkaniowego w latach 1991-1995 oraz o zmianie niektórych ustaw kandydaci do spółdzielni mieszkaniowych objęci listami prowadzonymi przez wojewodów lub zarejestrowani w spółdzielniach mieszkaniowych, którzy do końca 1990 r. zgromadzili wymagane wkłady mieszkaniowe - mogli otrzymać rekompensatę pieniężną (nie mylić z premią gwarancyjną) przeznaczoną na uzupełnienie wydatków poniesionych m.in. na budowę domu lub kupno mieszkania. Rekompensaty były wypłacane osobom, które rezygnowały z kolejki po mieszkanie spółdzielcze. Rekompensata wynosiła 10% średniej ceny 50-metrowego mieszkania, a jednym z warunków jej otrzymania było wydanie ponaddwukrotnie większej kwoty na dom lub mieszkanie.

Fiskus kazał pomniejszać ulgę

Urzędy skarbowe traktowały rekompensatę jako zwrot wydatków mieszkaniowych powodujących utratę prawa do ulgi mieszkaniowej. W świetle bowiem art. 27a ust. 13 pkt 3 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych - w brzmieniu obowiązującym do końca 2001 r. - jeśli podatnik skorzystał z odliczenia, a później otrzymał zwrot odliczonych wydatków, zobowiązany jest do zwrotu ulgi (wyjątkiem jest sytuacja, gdy zwrócone kwoty zostały zaliczone do przychodów podlegających opodatkowaniu - ale rekompensaty nie zaliczają się do takich przychodów).

NSA: to nie zwrot, lecz odszkodowanie
Wydaje się jednak, że otrzymanej rekompensaty nie należy traktować jako zwrotu poniesionych wydatków, lecz jako odszkodowanie z tytułu spadku realnej wartości zgromadzonego wkładu mieszkaniowego.
Stanowisko takie przedstawił Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 31 sierpnia 1999 r. (sygn. akt I SA/Łd 1260/97), podkreślając, że wymóg przeznaczenia rekompensaty na określone cele nie zmienia jej istoty jako odszkodowania za deprecjację zgromadzonego wkładu, tym bardziej że art. 7 ust. 2 ustawy z 4 października 1991 r. stanowi o przeznaczeniu rekompensaty na uzupełnienie, a nie zwrot wydatków mieszkaniowych.
Podobne stanowisko zajął Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 27 marca 2002 r. (sygn. akt III SA 2873/00), potwierdzając, że rekompensata to odszkodowanie za spadek wartości zgromadzonych pieniędzy.

Co z nadpłaconym podatkiem

W świetle przedstawionych wyroków można stwierdzić, że rekompensata otrzymana na podstawie art. 7 ust. 1 ustawy z 4 października 1991 r. nie była zwrotem wydatków na cele mieszkaniowe, o którym mowa w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych, a więc nie pomniejszała ulgi mieszkaniowej.
W związku z tym podatnicy, którzy w latach ubiegłych pomniejszyli przysługujące odliczenia o kwoty otrzymanych rekompensat, mogą złożyć wniosek o stwierdzenie nadpłaty podatku, powołując się na wymienione orzeczenia. Prawo do takiego działania daje art. 79 § 2 pkt 1 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa. Wraz z wnioskiem o stwierdzenie nadpłaty podatnik powinien złożyć skorygowane zeznanie.

Uwaga! Prawo do złożenia wniosku o stwierdzenie nadpłaty wygasa po upływie pięciu lat od dnia złożenia zeznania podatkowego. Zatem zeznanie za rok 1997 złożone na przykład 20 marca 1998 roku można skorygować do 20 marca 2003 roku.

Podstawa prawna:
- ustawa z 4 października 1991 r. o zmianie niektórych warunków przygotowania inwestycji budownictwa mieszkaniowego w latach 1991-1995 oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. nr 103, poz. 446 z późn. zm.)
- ustawa z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz. U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.)
- ustawa z 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. nr 137, poz. 926 z późn. zm.)