W początkowym okresie po założeniu ogrodu najbardziej widoczna staje się mała architektura i rośliny soliterowe (są to rośliny o ładnym pokroju, dorastające do 1,5-3 m wysokości już w rok do trzech lat po posadzeniu). Dlatego ważne jest, by ogród był spójny kompozycyjnie. Szczególnie istotna jest równowaga między gatunkami szybko rosnącymi a tymi, które dopiero po latach zaczynają zwracać na siebie uwagę, oraz między roślinami iglastymi i liściastymi.
  |
| Ogród utrzymany w stylu barokowym. Niezmienny, taki sam latem i zimą, bo rośnie w nim dużo roślin zimozielonych. Taki sam trzy lata po założeniu i dziesięć lat później, bo rośliny są regularnie przycinane. Autor: Jerzy Romanowski |
Wybrać styl
Najpierw trzeba się zastanowić, czy ogród ma osiągnąć określone rozmiary i trwać przez lata w niezmiennej formie, czy lepiej, żeby zachwycał swą zmiennością.
W pierwszym wypadku warto zdecydować się na ogród nawiązujący do stylu renesansu czy baroku , który będzie statyczną formą złożoną z geometrycznych roślinnych brył, wzorów wyciętych w trawniku, dywanów kwiatowych – w klarowny sposób porządkujących przestrzeń. W drugim – lepiej wybrać ogród naśladujący styl krajobrazowy , bo podlega dość szybkim zmianom związanym z porami roku, a także zmianom wynikającym ze wzrostu roślin, których tempo liczy się na lata czy nawet dziesięciolecia.
 |
| Ogród niczym fragment pięknego pejzażu. Sprawia wrażenie, jakby był dziełem natury, tylko gdzieniegdzie poprawionym przez ogrodnika. Ten ogród dojrzewa wraz ze wzrostem roślin i w miarę upływu czasu staje się coraz szlachetniejszy. Autor: Magdalena Niezabitowska-Krogulec |
Otworzyć czy zamknąć
Kształtując przestrzeń ogrodu, można wybrać jedną z dwóch dróg postępowania: otworzyć go na otoczenie lub zamknąć, by tworzył odrębny świat.
Ogrody bardzo powiązane z krajobrazem powstają zwykle na terenach niezurbanizowanych – wśród pól, łąk i lasów. W ich kompozycji dominują swojskie rośliny z okolicy, uzupełnione tylko bardziej dekoracyjnymi, które dobrze rosną w tym środowisku.
Odmienne prawa rządzą kompozycją ogrodu w mieście. Zwykle jest on izolowany od spojrzeń sąsiadów i miejskiego zgiełku . Można mu nadać dowolną formę – od dzikiego uroczyska po starannie przemyślany symboliczny ogród w stylu japońskim. Dobór gatunków roślin jest tu podporządkowany wyłącznie stylistyce ogrodu.
 | |  |
| Ogród otwarty na świat. Widok na jezioro i las, który porasta jego przeciwległy brzeg, jest równie ważny jak rośliny w ogrodzie i elementy małej architektury. Autor: Mariusz Pasek | | Ogród zamknięty, odizolowany od świata ścianą żywopłotu. Kameralny i przytulny mimo bliskiego sąsiedztwa innej posesji lub ulicy. Autor: Hanna Długosz |
Ogród to wnętrze
Projektując ogród, trzeba traktować go jak wnętrze – tworzyć ściany (żywopłoty, grupy drzew i krzewów) i płaszczyzny (trawniki, zadarniające krzewy, byliny). Każdy ogród ma szkielet. Tworzą go mała architektura i rośliny dominujące w kompozycji – pojedyncze okazy drzew (o charakterystycznym pokroju, przebarwiające się lub wyjątkowo kwitnące) lub grupy drzew i krzewów tworzące w przestrzeni ogrodowej przesłony (odrębne wnętrza mogą mieć wtedy różną stylistykę).
W zależności od tego, jak szybki ma być efekt, rośliny można sadzić:
- w zwartych grupach, i w miarę ich wzrostu przerzedzać;
- w takich odstępach, które zakładają ich docelowy wzrost, jednak wówczas zwykle przez lata ogród wydaje się pusty (ta metoda sprawdza się w przypadku roślin szybko rosnących – na przykład większości krzewów liściastych). Można te metody łączyć – krzewy sadzić rzadko i przestrzenie między nimi wypełnić bylinami.
Ogród zmienia się wraz z upływem czasu. Nie należy bać się wycinania roślin zaburzających kompozycję, a najlepsze efekty uzyskuje się, dokonując korekt w miarę jego rozwoju.
 |
| Ogród nawiązujący do rodzimego krajobrazu zmienia się razem z porami roku. Ożywa późnym latem, gdy zaczynają kwitnąć wrzosy; w pozostałych miesiącach rośliny te tworzą plamę zieleni. Autor: Jerzy Romanowski |
Jak wykorzystać urodę roślin
Często nie doceniamy walorów naszego klimatu i bogactwa roślin. Żyjemy w strefie klimatycznej, w której wyraźnie zaznaczają się pory roku. Projektując ogród, warto tak ze sobą łączyć rośliny, by ogród żył, wyraźnie się zmieniał, dojrzewał i o każdej porze roku zadziwiał.
Decydując się na ogród roślin zimozielonych, trzeba liczyć się z jego niezmiennością w ciągu roku oraz tym, że długo trzeba czekać, aż rośliny staną się duże. Dlatego warto tu zastosować byliny, gdyż rozrastają się, tworząc zwartą darń lub kępy, i rozkwitają już w kolejnym roku. Jeśli sadzi się je połaciami (w zależności od gatunku – w ilości kilku, kilkunastu sztuk na 1 m2), w ogrodzie pojawiają się barwne plamy kwietne. Można wybrać jedną paletę barw dominującą w całym ogrodzie lub tworzyć zróżnicowane kolorystycznie zakątki.
Kompozycje roślin wieloletnich można uzupełniać roślinami jednorocznymi lub roślinami zimującymi w pomieszczeniu (dalie, pacioreczniki, rośliny cebulowe). Będzie można z nich zrezygnować w kolejnych sezonach, gdy rośliny wieloletnie się rozrosną.
Co posadzić, aby uniknąć monotonii w ogrodzie?
Krzewy i drzewa o ciekawym pokroju – formy płaczące, kuliste i kolumnowe drzew, leszczyny i wierzby o pogiętych gałązkach, a także oczyszczone z jednorocznych odrostów stare drzewa owocowe – przykuwają uwagę, stanowią główny element kompozycji.
Krzewy i drzewa o kolorowych pędach – brzozy, derenie i wierzby – doskonale wyglądają zimą w stanie bezlistnym, szczególnie w kompozycjach z roślinami zimozielonymi.
Pnącza szybko rosnące – chmiel, powojniki, wiciokrzewy, winobluszcze – w krótkim czasie tworzą masę liści i można nimi osłonić szpecące fragmenty otoczenia, oddzielić się od sąsiadów, zazielenić wąskie fragmenty działki i puste ściany budynków. Doskonałe rośliny do małych ogrodów, gdzie brak miejsca dla dużych drzew tworzących szkielet ogrodu.
Rośliny cebulowe – ożywiają puste miejsca wiosną, a potem, gdy przestają być dekoracyjne, znikają pod liśćmi innych roślin. Warto je sadzić pod drzewami, krzewami i bylinami rozrastającymi się w drugiej połowie maja (na przykład między funkiami, peoniami albo tawułkami).
Rośliny lubiące kwaśną glebę – azalie, borówki, różaneczniki, wrzosy, wrzośce, żarnowce oraz niektóre jałowce i trawy – dobrze będą rosły na pograniczu lasu sosnowego. Najładniej wyglądają posadzone w dużych grupach.
Rośliny soliterowe – duże rośliny (1,5-3 m wysokości) o ładnym pokroju, świetnie wyglądają pojedynczo lub w niewielkich grupach. Swoją docelową wysokość osiągają już w roku posadzenia (czosnek olbrzymi, jednoroczny rącznik) lub po dwóch-trzech latach (gunera, juka, miskant, parzydło leśne, rodgersja).><Co posadzić, aby uniknąć monotonii w ogrodzie?
Tak rozwija się ogród
 | |  |
| Trzeba sporej wyobraźni, aby „zobaczyć” w tym niewielkim skrawku terenu zachwycające bujną roślinnością wnętrze ogrodowe. Widoczne jeszcze plastikowe obrzeża wskazują, jak podzielona będzie przestrzeń ogrodu. Autor: Bartosz Dankiewicz , Katarzyna Dankiewicz | | Ogród jest już gotowy. Wydzielono w nim nawierzchnię żwirową, rabaty z bylinami, trawnik. W narożniku ogrodzenia powstał staw, a za nim pagórki porośnięte roślinami. Młode rośliny nie okrywają ziemi i widać korę, którą wyściółkowano przestrzeń między nimi. Duże drzewa za ogrodzeniem powodują, że ogród wydaje się dojrzalszy, niż jest naprawdę, a intensywna zieleń trawnika równoważy silny akcent białych słupów ogrodzenia. Autor: Bartosz Dankiewicz , Katarzyna Dankiewicz |
 | |  |
| Kolejna odsłona – ogród po dwóch latach. Byliny się rozrosły i zakryły podłoże. Teraz one są w ogrodzie najważniejsze: coraz więcej w nim zieleni, na tle której plama fioletowo kwitnącej lawendy i jasny żwir tworzą elegancką kompozycję. Ogrodzenie już nie przytłacza wnętrza. Autor: Bartosz Dankiewicz , Katarzyna Dankiewicz | | Minęło kilka lat i ogród urzeka bujnością roślin oraz powściągliwością kompozycji. Krzewy, byliny i pnącza osiągnęły optymalne rozmiary. Uwagę zwraca konsekwentny dobór barw kwitnących roślin. Autor: Bartosz Dankiewicz , Katarzyna Dankiewicz |