Budujesz remontujesz

Zielone latem i zimą

Za oknem szaro, na rabatach w ogrodzie resztki suchych badyli i gnijących liści. A różaneczniki, które chętniej zwiemy rododendronami, jakby wbrew przyrodzie przyciągają wzrok zdrową zielenią liści. Razem z nimi możemy posadzić inne rośliny zimozielone.


Różanecznikom sprzyja klimat leśnych ogrodów: lekko ocienione stanowisko oraz wilgotne powietrze i gleba. Autor: Piotr Banaszczak		W czasie mrozu liście różaneczników zwijają się, jednak wystarczy dzień odwilży, by wyglądały jak dawniej. Autor: Piotr Gorączko

Różaneczniki należą do jednych z najczęściej sadzonych w ogrodach roślin ze względu na ładne, całoroczne ulistnienie i piękne kwiaty, które rozwijają się zależnie od odmiany od końca kwietnia aż do końca czerwca. Krzewy te nie są trudne w uprawie, pod warunkiem że zostały posadzone we właściwym miejscu i w odpowiednio przygotowanej glebie. W przeciwnym razie rośliny chorują – słabo rosną, ich liście żółkną i opadają.
Razem z różanecznikami warto posadzić inne krzewy zimozielone, które mają podobne wymagania. Tworzą one grupę roślin wrzosowatych. Należą do nich między innymi: gaulterie, kalmie, kiścienie, pierisy i skimie. Krzewy te można coraz częściej kupić w sklepach ogrodniczych i szkółkach roślin ozdobnych.


Gaulterie osiągają 20 cm wysokości. Rozrastają się przez rozłogi, tworząc gęste kobierce. Latem i jesienią ich ozdobą są drobne, czerwone owoce. Autor: Hanna Długosz , January Iłendo		Niezwykle efektowne są odmiany pierisa o barwnych liściach. Niestety, nie są one odporne na mróz, dlatego na zimę powinny zostać okryte. Autor: Piotr Gorączko

Co lubią?

Miejsce. Rośliny te najlepiej rosną w zacisznych, osłoniętych od silnych wiatrów zakątkach ogrodu. Źle znoszą palące słońce, lubią natomiast miejsca ocienione – na przykład pod ażurowymi koronami drzew, przez które przesącza się delikatne, rozproszone światło. Ważne, by drzewa, pod którymi zamierzamy sadzić krzewy, tworzyły korzenie głęboko pod ziemią, gdyż wtedy nie osuszają gleby. Dobrą osłoną są dęby, modrzewie i sosny, a nie najlepszą brzozy, graby, jesiony, kasztanowce, klony, orzechy, świerki i wierzby.
Różaneczniki i inne rośliny wrzosowate można sadzić także przy północnych ścianach budynków, trzeba jednak zwrócić uwagę, czy nie ma tam pozostałości wapna (bardzo źle wpływa ono na ich wzrost). Rośliny te bardzo lubią wilgotne powietrze, dlatego dobrze rosną w pobliżu zbiorników wodnych. Najlepiej sadzić je w grupach po kilka sztuk, bo wtedy tworzy się sprzyjający ich wzrostowi wilgotny mikroklimat.

Gleba. Rośliny wrzosowate dobrze rosną jedynie w próchnicznej, lekkiej i, co bardzo ważne, kwaśnej glebie (pH 4-5,5). W ogrodach taka gleba zdarza się rzadko, dlatego przed posadzeniem roślin należy odpowiednio ją przygotować. Można wymieszać w równych częściach kwaśny torf wysoki, przekompostowaną korę i ziemię liściową, czyli dobrze rozłożony kompost z liści drzew (zamiast ziemi liściowej można użyć zwykłego kompostu albo żyznej ziemi ogrodowej). Do takiej mieszanki warto dodać nawozu dla różaneczników (w ilości podanej na opakowaniu). Mieszanką należy wypełnić dół głębokości około 50 cm i średnicy 80-100 cm (dla gaulterii, które są małymi krzewinkami, wystarczy dołek głębokości 30 cm i szerokości 40 cm) i posadzić w nim krzew. Można też w sklepach ogrodniczych kupić gotowe podłoże do uprawy różaneczników i roślin wrzosowatych. Jeśli zamierzamy posadzić w grupie kilka roślin, najlepiej od razu przygotować glebę pod wszystkie. Krzewy sprzedawane są w pojemnikach, dlatego można je sadzić od wiosny do jesieni.

Ściółkowanie. Po posadzeniu roślin należy wokół nich rozłożyć około 10-centymetrową warstwę kory. Taka ściółka ma wiele zalet. Zmniejsza parowanie wody z gleby, a więc chroni korzenie przed przesychaniem, zimą zabezpiecza korzenie przed przemarznięciem, zakwasza też glebę.
Poza tym przez grubą ściółkę nie przerastają chwasty, nie ma więc kłopotów z ich wyrywaniem. Jest to ważne, bo rośliny wrzosowate korzenią się płytko i łatwo można by je uszkodzić podczas pielenia.


Kwiaty kalmii, zależnie od odmiany, mogą być różowe lub białe. Autor: Hanna Długosz , January Iłendo		Na tej rabacie obok różaneczników posadzono kiścienie (wysokie rośliny z prawej strony i odmiana o barwnych liściach – obok kolumnowego iglaka). Z przodu rosną wrzosy i wrzośce. Autor: Hanna Długosz , January Iłendo

Czego potrzebują?

Podlewanie. Rośliny te najlepiej rosną w lekko wilgotnej glebie. Powinny być więc regularnie podlewane - zwłaszcza w okresie kwitnienia (kwiecień – lipiec) oraz jesienią, gdy przygotowują się do zimy. W czasie upałów dobrze jest zraszać całe rośliny.

Nawożenie. Krzewy trzeba nawozić co roku wiosną na początku kwietnia i powtórnie w lecie. Najlepiej stosować specjalne nawozy dla różaneczników i roślin wrzosowatych (na przykład Nawomix, Neudorff, Pokon), które nie tylko dostarczają roślinom potrzebnych minerałów, ale dodatkowo zakwaszają glebę.

Uwaga! Do zasilania absolutnie się nie nadają dolomity oraz nawozy zawierające węglan albo tlenek wapnia, gdyż odkwaszają glebę.
Czasami zdarza się, że krzewom żółkną liście. Taka chloroza może wynikać z niewłaściwego odczynu ziemi (gleba za mało kwaśna). Jeśli się pojawi, rośliny należy podlać roztworem siarczanu amonu, stosując dawkę 30-40 g na 1 m² powierzchni ogrodu. Przyczyną żółknięcia liści może też być brak minerałów w glebie. Można temu zapobiec regularnym nawożeniem.

Cięcie. Krzewy nie wymagają przycinania. Należy jedynie usuwać pędy chore albo przemrożone oraz rosnące w niepożądanym przez nas kierunku. Warto natomiast wyłamywać przekwitłe kwiatostany, zwłaszcza na młodych krzewach. Szpecą, poza tym rośliny niepotrzebnie tracą energię na zawiązywanie nasion. Stare różaneczniki, które straciły dolne liście, można odmłodzić, przycinając wczesną wiosną (marzec-kwiecień) pędy na wysokości 30-40 cm nad ziemią. Niektórzy ogrodnicy polecają, by zabieg ten rozłożyć na dwa lata – w jednym roku przyciąć połowę pędów, a w następnym pozostałe.

Przygotowanie do zimy. Prawidłowo pielęgnowane rośliny wrzosowate wytrzymują spadek temperatury do –25, –30°C. Zimą większym od mrozu zagrożeniem jest dla nich susza. Z liści tych roślin także w tej porze roku paruje woda, jednak nie mogą one jej uzupełnić, pobierając ją z zamarzniętej gleby, i przesychają. Dlatego jesienią – jeśli jest bezdeszczowa – krzewy należy solidnie podlać, by zwiększyć w liściach zapas wody, a ziemię wokół roślin przykryć na przykład grubą warstwą liści. Jeśli zapowiadany jest bardzo duży mróz, a także jeśli krzewy rosną w nasłonecznionym miejscu, gdzie narażone są na przesychanie, dobrze jest okryć je włókniną, świerkowymi gałęziami albo osłonić słomianymi matami. Rośliny uprawiane w chłodnych rejonach kraju i wszystkie krzewy nowo posadzone wymagają okrycia.

Azalie do towarzystwa

Razem z różanecznikami i innymi roślinami wrzosowatymi warto posadzić azalie, gdyż dobrze rosną w takich samych warunkach. Liście azalii opadają co prawda na zimę, ale wcześniej, jesienią, przybierają bardzo ładne żółte i pomarańczowe barwy. Piękne są kwiaty azalii: białe, kremowe, żółte, pomarańczowe, różowe, fioletowe albo czerwone, u niektórych odmian przyjemnie pachnące.


Autor: Piotr Gorączko		Autor: Piotr Banaszczak

Różanecznikowe drzewko
Różaneczniki można prowadzić w formie niewysokich drzewek. Najlepiej do tego celu nadaje się dziko rosnący gatunek – różanecznik fioletowy – gdyż jest bardziej wytrzymały na mróz od odmian i szybko rośnie, osiągając w sprzyjających warunkach aż 4-5 m wysokości.
Do formowania należy wybrać młodą roślinę, która ma silny i prosty pęd. Po jej posadzeniu w ogrodzie pęd należy przywiązać do palika, a następnie usunąć wszystkie boczne gałęzie. Gdy pozostawiony pęd-pień osiągnie oczekiwaną przez nas wysokość, należy go przyciąć, aby pobudzić roślinę do wypuszczania bocznych gałęzi, które utworzą koronę.
Przez kolejne lata trzeba będzie wycinać wszystkie pędy wyrastające zbyt nisko z pnia oraz z ziemi.

Jakie różaneczniki wybrać?
Jest bardzo wiele odmian różaneczników. Nie wszystkie są tak samo wytrzymałe na mróz. Kupując rośliny, należy się upewnić, czy wybrana odmiana jest przystosowana do naszego klimatu, czy może zimować bez okrycia, czy też wymaga zabezpieczenia. Najbardziej odporne na mróz są: różanecznik fioletowy oraz odmiany – Album Novum, America, Caractacus, Catawbiense Boursault, Catawbiense Grandiflorum, Catharina van Tol, Cunnigham’s White, Nova Zembla, Rasputin, Raseum Elegans. Niezbyt odporne są natomiast odmiany o żółtych kwiatach.


Różanecznik odmiany Album Novum. Autor: Piotr Gorączko		Różanecznik odmiany Catawbiense Grandiflorum. Autor: Piotr Gorączko		Różanecznik odmiany Nova Zembla. Autor: Piotr Gorączko